Oxy hòa tan trong môi trường nước (ao nuôi tôm)

Trong ao nuôi tôm, hàm lượng ôxy hòa tan (Dissolved Oxygen - DO) là yếu tố quyết định sự sống cũng như quá trình sinh trưởng, phát triển của tôm. Người nuôi cần căn cứ điều kiện cụ thể, có biện pháp tạo ôxy cho ao, phù hợp và hiệu quả.

Oxy(oxi) hòa tan là gì?
 

Oxi hòa tan là 1 yếu tố quan trọng. Oxi hòa tan thấp có thể làm tôm, cá chết. Trong nước nồng độ oxi hoà tan cần thiết cho tôm hô hấp là 5ppm. Nồng độ oxi giảm dần theo độ sâu. Oxy hoà tan sẽ giảm khi nhiệt độ và độ mặn giảm.

Ban ngày, khi có ánh nắng mặt trời, tảo và các phiêu sinh vật quang tổng hợp tạo nên oxi hoà tan trong nước.

Ban đêm và những ngày không có nắng, thời tiết u ám, mưa, nước sẽ không đủ oxi hòa tan cho tôm. Khi đó cần tăng cường oxi hòa tan bằng cách sử dụng cánh quạt nước hoặc máy thồi khí, hoặc thay 1 phần nước mới.

Nếu sử dụng hóa chất diệt tạo, sát trùng làm cho thực vật thuỷ sinh bị chết quá nhiều cũng có thể gây ra tình trạng thiếu oxi hòa tan.
 

Các triệu chứng của tôm khi nước thiếu oxi hòa tan: Tôm tập trung gần mặt nước, tấp mé bờ, gần vị trí dẫn nước vào, tôm bơi lờ đờ, độ hô hấp mạnh, có thể hôn mê và chết.

Tuy vậy, khi nước bão hoà khí, khí hoà tan xâm nhập hệ thống tuần hoàn tạo thành các bong bóng (bubble) cản trở sự lưu thông máu tạo và ra bệnh "gas bubble diseas" có thể làm tôm chết. Nước sẽ bão hòa khí khi:
 

         + Quang tổng hợp của thực vật phiêu sinh quá nhiều (độ trong đo bằng đĩa Secchi đọc được ở mức 10cm, hoặc ít hơn).

         + Nhiệt độ của nước tăng nhanh.

         + Xáo trộn mạnh giữa các lớp nước (tại các vị trí quạt, bơm cấp nước)
 

Khắc phục hiện tượng thiếu oxy trong các ao nuôi:

- Ao nuôi tôm cá cần thoáng khí, nếu thả lục bình, rau muống hay bèo để làm nơi trú ẩn cho cá khi trời nắng thì nên gom chúng lại ở một góc ao và không thả quá 1/3 diện tích mặt ao.

- Không cho ăn dư thừa hoặc bón phân quá liều lượng, vì sẽ làm nồng độ oxy hòa tan giảm, khi tảo tàn làm tiêu hao nhiều oxy của môi trường sinh ra nhiều CO2, NH3, H2S...

- Thay nước với nguồn nước có chất lượng tốt.
 

        + Khi oxy hoà tan thấp hơn 4ppm, tôm nổi đầu: Phải sục khí nhiều và thay nước, kiểm tra điều chỉnh lượng thức ăn, tránh dùng thức ăn tươi, bổ sung vitamin và khoáng chất hoặc chất kháng thể vào thức ăn, quản lý chặt màu nước.

        + Khi oxi hoà tan buổi sáng quá thấp và buổi chiều quá cao làm cho tảo phát triển mạnh; Khi đó phải kiểm soát thức ăn, dùng Super-Ca 10-20kg/1,600m2, sục khí ban đêm, quản lý chặt màu nước.

        + Khi oxy hoà tan quá thấp, nên dùng thêm máy thổi khí.
 

Để đảm bảo nhu cầu ôxy hòa tan trong nước ao nuôi tôm, cần có những biện pháp như lắp máy sục khí micro nano  giúp tạo oxy cực tốt và tồn lưu trong nước, lắp đặt dàn quạt nước và hệ thống sục khí khác.

Bao gồm một trục được nối với trục mô tơ điện hoặc động cơ, trên trục có lắp 10 - 15 cánh quạt, cánh quạt có thể là cánh nhựa hoặc cánh lông nhím. Với kết cấu vững chắc, khi vận hành quạt nước có thể tạo nhiều bọt nước, làm tăng lượng ôxy hòa tan. Quạt cánh nhựa có giá rẻ được sử dụng nhiều trong các hộ nuôi tôm thâm canh và bán thâm canh; ngoài những ưu điểm như cung cấp ôxy cho tôm nuôi, tạo nên dòng chảy kích thích sự vận động của tôm và quy tụ chất thải dư thừa vào một khu vực giữa ao đồng thời giúp thuốc, chế phẩm hóa chất được phân bố đều trong nước ao. Tuy nhiên sử dụng quạt cánh sẽ không đưa được nhiều lượng ôxy hòa tan xuống tầng đáy để cung cấp cho tôm và phân hủy mùn bã hữu cơ.

Hệ thống thổi khí

Hệ thống máy thổi khí được hút từ không khí và nén tạo áp suất cao trong máy nén; sau đó không khí được dẫn qua hệ thống ống và khuyếch tán vào nước qua ống nhựa đục lỗ nhỏ, đĩa đá bọt hoặc ống nhựa tổng hợp đã có khe nứt sẵn khi đúc. Ôxy được khuyếch tán vào nước bằng sức ép từ bọt khí hình thành khi thổi, bọt càng nhỏ hiệu quả càng cao. Ưu điểm của hệ thống này là có thể vừa vận hành vừa cho tôm, cá ăn; Hàm lượng ôxy tạo ra cao hơn so với quạt nước cùng công suất và có thể duy trì hàm lượng ôxy hòa tan trong nước đạt trên 5 mg/lít vào thời điểm nửa đêm về sáng; Ít gây stress cho tôm và không sợ bị điện giật vì máy nén khí nằm trên bờ. Tuy nhiên, do giá bán khá cao và trong quá trình sử dụng phải vệ sinh nhiều lần (do rong tảo, hầu hà bám lên ống, đá bọt làm tắc khí thoát ra) nên hệ thống này chủ yếu được sử dụng ở các trại sản xuất tôm giống và các mô hình nuôi tôm công nghệ cao trong nhà kính với diện tích không lớn.

Sục lủi là hệ thống được vận hành dựa trên nguyên lý chân vịt đặt trong nước (tầng giữa) và khi vận hành sẽ hút không khí bên trên đưa vào vòng xoay của chân vịt đang quay để ôxy dễ hòa tan vào nước. Thiết bị này nhỏ, gọn, tính cơ động cao và dễ dàng di chuyển nhưng công suất không lớn nên thường được sử dụng ở các vèo ương dưỡng tôm và ao nuôi trong nhà bạt.

                                                                                                           Biên soạn bởi Micro nano JSC